Ο Μ. Μαυρικάκης και η ομάδα του προσπαθούν να κατανοήσουν το μηχανισμό αντίδρασης πολλών σημαντικών βιομηχανικής σημασίας αντιδράσεων
Ο Μάνος Μαυρικάκης είναι Χημικός και καθηγητής Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον. Έχει συμπεριληφθεί στη λίστα των 100 καλύτερων χημικών του κόσμου για τη δεκαετία 2000-2010 από το Thomson Reuters.
Ο Μ. Μαυρικάκης έλαβε το πτυχίο του από τη σχολή Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το μεταπτυχιακό από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέαρ. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Χημική Μηχανική και Επιστημονική Υπολογιστική στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση να φύγω από την πατρίδα μου, αμέσως μετά τη σχολή. Εκείνη την εποχή, η τηλεφωνική επικοινωνία ήταν πολύ ακριβή για τον μισθό ενός μεταπτυχιακού φοιτητή στις ΗΠΑ. Δεν υπήρχαν email ή διαδίκτυο, και έπρεπε να βασιστώ κυρίως στην ταχυδρομική αλληλογραφία για να ενημερώνομαι για τα νέα της οικογένειάς μου και τις εξελίξεις, ενώ έκανα το Διδακτορικό μου» δήλωσε στο ellines.com.
Το 1999 ορίστηκε ως Επίκουρος καθηγητής Χημικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον και το 2005 έγινε Αναπληρωτής Καθηγητής. Τρία χρόνια αργότερα, το 2008 πήρε τη θέση του Καθηγητή στο ίδιο πανεπιστήμιο, μια θέση κατέχει μέχρι σήμερα.
Ο Μ. Μαυρικάκης και η ομάδα του προσπαθούν να κατανοήσουν το μηχανισμό αντίδρασης πολλών σημαντικών βιομηχανικής σημασίας αντιδράσεων όπως τη σύνθεση της μεθανόλης, τη σύνθεση Fischer–Tropsch, την αντίδραση μετατόπισης νερού-αερίου, την άμεση σύνθεση του υπεροξειδίου του υδρογόνου, την οξείδωση του μονοξειδίου του άνθρακα παρουσία υδρογόνου (PROX), την αναγωγή του NO από υδρογόνο καθώς και τη αποσύνθεση και αναμόρφωση της μεθανόλης/αιθανόλης.
«Η “Αριστεία” και η “Ευγενής Άμιλλα” αποτελούν και τα δύο βασικές έννοιες για την ανατροφή των λαμπρότερων μυαλών για να γίνουν ηγέτες και καινοτόμοι για το μέλλον. Πρέπει να καλλιεργηθούν στο μυαλό των νέων ακολουθώντας κλασικές σπουδές στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, παράλληλα με αυστηρή εκπαίδευση στα μαθηματικά και τις επιστήμες» τονίζει.
Στη διάρκεια της καριέρας του, ο Μάνος Μαυρικάκης έλαβε το βραβείο “Paul H. Emmett Award 2009” από τη North American Catalysis Society, το 2004 το βραβείο “R.H. Wilhelm Award” στη Μηχανική των αντιδράσεων από το /Αμερικανικό Ινστιτούτο Χημικών Μηχανικών και το 2002 το βραβείο “National Science Foundation’s Faculty Early Career Development (CAREER) Award”. Είναι μέλος της συντακτικής ομάδας των περιοδικών Journal of Molecular Catalysis A: Chemical, Annual Review of Chemical and Biomolecular Engineering, Catalysis Today και Surface Science.
Ολόκληρη η συνέντευξη
Από πού κατάγεστε;
Γεννήθηκα στο Ηράκλειο της Κρήτης, και μετακόμισα στην Αθήνα όταν ήμουν 6-7 χρονών.
Πώς επιλέξατε τον τομέα της ειδικότητάς σας;
Μου άρεσαν τα Μαθηματικά και η Χημεία, και η Χημική Μηχανική είναι ο τομέας που συνδυάζει και τα δύο, κάτω από μία στέγη. Επιπλέον, την περίοδο που εξέταζα κολέγια, η χημική μηχανική ήταν μεταξύ των πιο ανταγωνιστικών τμημάτων για να περάσεις μέσω δημόσιων εξετάσεων, και επειδή πάντα μου άρεσαν οι προκλήσεις, σκέφτηκα να το δοκιμάσω.
Ποιοι είναι οι κύριοι ερευνητικοί σας στόχοι αυτήν την περίοδο;
Προσπαθούμε να καταλάβουμε τις καταλυτικές χημικές αντιδράσεις σε στερεές επιφάνειες στο βασικό επίπεδο (π.χ. σπάσιμο δεσμών, φτιάξιμο δεσμών), και ξεκινώντας από τις βασικές αρχές κβαντικής μηχανικής να διαλευκάνουμε τα ενεργητική αξία αυτών των βημάτων, ως μία λειτουργία της ηλεκτρονικής δομής της στερεής επιφάνειας πάνω στην οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση. Στηριζόμενοι σε αυτή τη θεμελιώδη κατανόηση, στη συνέχεια προχωρούμε με το να επινοήσουμε νέα υλικά (π.χ. καθορίζοντας τη σύνθεση και την αρχιτεκτονική τους σε ατομική κλίμακα), η οποία θα μπορούσε να επιταχύνει τις χημικές αντιδράσεις με έναν τρόπο κατά τον οποίο οι αντιδράσεις θα γίνονταν σε πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες από τις τρέχουσες χημικές διαδικασίες, έτσι ώστε να μπορούμε να εξοικονομήσουμε μέρος της ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία των χημικών αντιδράσεων που χρησιμοποιούνται στη/στον βιομηχανία/κλάδο για αυτές τις χημικές αντιδράσεις. Αυτή η προσέγγιση μας επιτρέπει να βελτιώσουμε τις καταλυτικές διεργασίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την προστασία του περιβάλλοντος, την παραγωγή ενέργειας, την παραγωγή χημικών και καυσίμων κτλ.
Ποια στιγμή από την καριέρα σας, μέχρι σήμερα, θεωρείτε ως την πιο σημαντική;
Η απόφασή μου να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ, οι οποίες ακολουθήθηκαν από μεταδιδακτορικές σπουδές στη Δανία. Και τα δύο αυτά μέρη μου έδωσαν την ευκαιρία να ακολουθήσω την επιστημονική μου περιέργεια και μου επέτρεψαν να εκπαιδευτώ σε σύγχρονες μεθόδους τεχνολογίας που απαιτούνται για την αντιμετώπιση θεμελιωδών ζητημάτων στους τομείς της επιστήμης επιφανειών και της κατάλυσης.
Σπουδάσατε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και συνεχίσατε τις σπουδές και την καριέρα σας στο εξωτερικό. Ήταν δύσκολη απόφαση να φύγετε από την Ελλάδα; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα του να κάνεις καριέρα στο εξωτερικό;
Σε προσωπικό επίπεδο, ναι, ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση να φύγω από την πατρίδα μου, αμέσως μετά τη σχολή. Εκείνη την εποχή, η τηλεφωνική επικοινωνία ήταν πολύ ακριβή για τον μισθό ενός μεταπτυχιακού φοιτητή στις ΗΠΑ. Δεν υπήρχαν email ή διαδίκτυο, και έπρεπε να βασιστώ κυρίως στην ταχυδρομική αλληλογραφία για να ενημερώνομαι για τα νέα της οικογένειάς μου και τις εξελίξεις, ενώ έκανα το Διδακτορικό μου. Ήμουν τυχερός που μπορούσα να ταξιδεύω πίσω και να επισκέπτομαι την οικογένειά μου περίπου μια φορά το χρόνο, αλλά για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, δεν υπήρχε περίπτωση να λάμβανα την εκπαίδευση που πήρα στις ΗΠΑ για το Διδακτορικό μου, εάν είχα επιλέξει να μείνω στην Ελλάδα. Μου άρεσε η έρευνα, και εκείνο τον καιρό, δεν υπήρχε τρόπος για να μπορέσω να ασχοληθώ με την έρευνα στο πιο ανταγωνιστικό επίπεδο, όπως ήθελα, εάν ήταν να μείνω στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, και μετά την υπηρεσία μου στο Πολεμικό Ναυτικό, η οποία ακολούθησε μετά το Διδακτορικό μου, επέλεξα να επεκταθώ και σε άλλες σπουδές, αλλά αυτή τη φορά σε άλλη χώρα, τη Δανία. Πάντα με οδηγούσε το ενδιαφέρον μου στο να μαθαίνω τις πιο προηγμένες μεθόδους στον τομέα της έρευνάς μου και να γίνομαι μέρος της προσπάθειας, για να επεκταθούν τα σύνορα σε αυτόν τον τομέα. Κάθε φορά που πας σε μια καινούρια χώρα, υπάρχουν νέες πολιτισμικές προκλήσεις/ευκαιρίες που συναντάς. Υπάρχει ένα τίμημα που πληρώνεις για να ενσωματωθείς στο νέο περιβάλλον, αλλά υπάρχει μία τεράστια ανταμοιβή που σε περιμένει στο τέλος του δρόμου: μαθαίνεις πώς να προσαρμόζεσαι σε νέα περιβάλλοντα και πώς να εργάζεσαι αποτελεσματικά με ανθρώπους/επιστήμονες από διαφορετικά υπόβαθρα, το οποίο αποτελεί βασικό στοιχείο που συμβάλλει στην επιτυχημένη καριέρα ενός επαγγελματία.
Πιστεύετε πως η έρευνα στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι καλύτερη στο μέλλον και να δώσει την ευκαιρία στους επιστήμονες και τους ερευνητές να ευδοκιμήσουν στην ίδια τους τη χώρα;
Πραγματικά πιστεύω στο ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας. Πιστεύω πως μια υγιής μίξη κλασικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της Ιστορίας (της Ελλάδος και του κόσμου), σε συνδυασμό με μια εξαιρετικά ισχυρή τεχνική κατάρτιση, αποτελούν τις βάσεις για την καλλιέργεια των επόμενων γενιών φιλόδοξων επιστημόνων στην Ελλάδα και στον κόσμο γενικότερα. Επιπρόσθετα, το ελληνικό κράτος οφείλει να αναλάβει τα κονδύλια που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία και τη διατήρηση μιας πρώτης τάξεως ερευνητικής υποδομής, σε επίπεδο συγκρίσιμο με άλλες επιστημονικά προηγμένες χώρες (π.χ.: τουλάχιστον 2,5% του ΑΕΠ να επενδυθεί στην έρευνα κάθε χρόνο και για πολλές δεκαετίες). Επιπλέον, η “Αριστεία” και η “Ευγενής Άμιλλα” αποτελούν και τα δύο βασικές έννοιες για την ανατροφή των λαμπρότερων μυαλών για να γίνουν ηγέτες και καινοτόμοι για το μέλλον. Πρέπει να καλλιεργηθούν στο μυαλό των νέων ακολουθώντας κλασικές σπουδές στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, παράλληλα με αυστηρή εκπαίδευση στα μαθηματικά και τις επιστήμες.
Πόσο συχνά επισκέπτεστε την Ελλάδα;
Τουλάχιστον δυο φορές το χρόνο, πάντα για σύντομες επισκέψεις.
Τι σημαίνει η Ελλάδα για εσάς;
Η Ελλάδα σημαίνει πολλά για πολλούς επιστήμονες σε όλον τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, πολλούς αιώνες πριν, οι θεμελιώδεις επιστήμες άνθισαν και μερικές από αυτές πήραν τις βάσεις τους που αναπτύχθηκαν από Έλληνες επιστήμονες και φιλόσοφους που ήταν περίεργοι και έψαχναν απαντήσεις στην περιέργειά τους. Είχα την τύχη να έχω λάβει μια μεγάλη εκπαίδευση στις κλασικές και ποσοτικές επιστήμες στην Ελλάδα, οι οποίες με έστειλαν σε μια καλή πορεία σταδιοδρομίας. Η σκληρή εργασιακή ηθική και η συνεχής επιδίωξη της αριστείας είχαν φιλτραριστεί μέσα μου στα πρώτα στάδια της ζωής μου. Αυτό το χρωστάω στην οικογένειά μου και στην πρώιμη διαμορφωτική εκπαίδευση μου στην Ελλάδα. Ωστόσο, αυτά είναι οικουμενικές αξίες, που έχω βρει σε πολλούς άλλους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους.
Εάν θα μπορούσατε να κάνετε μια ερώτηση σε όλους τους Έλληνες, τι θα θέλατε να τους ρωτήσετε;
Πού θα θέλατε να δείτε την Ελλάδα σε 50 χρόνια από τώρα; Εάν η απάντηση έχει να κάνει με μια ευημερία βασισμένη στην επιστήμη για όλους τους ανθρώπους της, τότε ποιο θα ήταν ένα ρεαλιστικό σχέδιο στο να συγκεντρωθούμε για την επίτευξη αυτού του στόχου; Ας αφήσουμε κάποιους σοφούς ανθρώπους με διαπιστευτήρια παγκόσμιας κλάσης να αναπτύξουν αυτό το σχέδιο και ας μείνουμε πιστοί σε αυτό, ανεξάρτητα από πολιτικές επιλογές που μπορεί να αλλάζουν από χρόνο σε χρόνο και από δεκαετία στην επόμενη.
